Πρωτεύουσα του Νομού Λασιθίου είναι ο Άγιος Νικόλαος, χτισμένος στη θέση της αρχαίας Λατούς προς Καμάρα, στον γραφικό κόλπο Μιραμπέλλου, που πήρε το όνομά του από το ομώνυμο βενετσιάνικο κάστρο που καταστράφηκε από τους Τούρκους.
Ο Άγιος Νικόλαος είναι το διοικητικό και εμπορικό κέντρο του νομού και είναι μια πολύ κοσμοπολίτικη πόλη, με έντονη τουριστική δραστηριότητα. Η ονομασία του προήλθε από το βυζαντινό εκκλησάκι που βρίσκεται στον όρμο Αγίου Νικολάου. Παλαιότερη γνωστή ονομασία είναι το Μαντράκι, καθώς υπήρχαν πολλές μάντρες με κατσίκια που ξεχειμώνιαζαν. Άλλη γνωστή ονομασία, που ακόμα χρησιμοποιούν οι κάτοικοι των γύρω χωριών, ο Γιαλός. Οι μόνιμοι κάτοικοι στο Δήμο Αγίου Νικολάου σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ήταν 19.593. Η οικονομία της περιοχής βασίζεται στον τουρισμό, στην καλλιέργεια ελιάς και στη μη σταυλισμένη κτηνοτροφία.
Ένα πάρκο με πεύκα και αλμυρίκια πάνω από τη Λίμνη, προσφέρει πανοραμική θέα της πόλης. Οι σκάλες της πόλης είναι αρκετά ενδιαφέρουσες, καθώς η πόλη είναι κτισμένη σε λόφους και οι σκάλες είναι χαρακτηριστικό γνώρισμά της.Αντίθετα με τα παραθαλάσσια τουριστικά θέρετρα στις ορεινές περιοχές του νομού Αγίου Νικολάου με τα γραφικά χωριουδάκια, η ζωή κυλά στους δικούς της παραδοσιακούς ρυθμούς με την τσικουδιά, τις μαντινάδες το κρητικό πεντοζάλι και την γνήσια κρητική φιλοξενία.
Τα νησάκια Αγίων Πάντων και Φάρου, είναι ένα παράδειγμα στην Φυσική Ιστορία, καθώς ενώ απέχουν ελάχιστα μέτρα το ένα από το άλλο, τα είδη της πανίδας και χλωρίδας που φιλοξενούν, έχουν εξελιχθεί διαφορετικά .Στο νησί των Αγίων Πάντων μάλιστα έχουν μεταφερθεί από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα κρητικοί αίγαγροι, τα Κρι Κρι, προκειμένου να διατηρηθεί καθαρό το είδος.
