Η Σταυρούπολη με περίπου 42.000 κατοίκους, είναι περιοχή του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και αποτελεί έδρα του δήμου Παύλου Μελά. Βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά της πόλης, στην λεγόμενη «δυτική έξοδο», δηλαδή τον δρόμο που οδηγεί ανατολικά προς Καβάλα. Η Σταυρούπολη περιλαμβάνει τις περιοχές: Τερψιθέα, Πρόνοια, Αμπελώνες, Άνω Ηλιούπολη, Κάτω Ηλιούπολη, Νεόκτιστα, Άνωθεν Ασύλου, Νικόπολη και Ομόνοια.
Στη Σταυρούπολη χτίστηκε το 1886 η Μονή Λαζαριστών από τους μοναχούς του τάγματος του Αγίου Βικεντίου του Παύλου. (Γνωστοί ως Λαζαριστές - ονομασία που τους δόθηκε από την έδρα του τάγματός τους, που βρίσκεται στην εκκλησία Σεν Λαζάρ του Παρισιού). Η Μονή Λαζαριστών είναι ένα από τα διαμάντια της Θεσσαλονίκης, που επέζησαν με πολλά προβλήματα στο πέρασμα του χρόνου. Το 1997 αναστυλώθηκε, αποκαταστάθηκε και αποδόθηκε στην κοινωνία της Σταυρούπολης, ως μία ψηφίδα της ιστορίας της.
Στην αρχαιότερη ιστορία της περιοχής, τοποθετείται ένας μεγάλος τάφος του 4ου π.Χ. αιώνα, ασύλητος και με πλούσια ολόχρυσα κτερίσματα, αλλά και πολλά στοιχεία που βοηθούν στην κατανόηση της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης στην προχριστιανική εποχή, που βρέθηκε στην περιοχή της Σταυρούπολης Θεσσαλονίκης. Ο τάφος ανήκει σε νεαρή γυναίκα ή κορίτσι.
